Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης
«Καρλ Ντράγιερ: Amor omnia»
«Aυτό που έχει αξία είναι η καλλιτεχνική αλήθεια, δηλαδή η αλήθεια αποσταγμένη από την πραγματική ζωή, αλλά απαλλαγμένη από κάθε περιττή λεπτομέρεια, η αλήθεια γυμνή και αφτιασίδωτη».
Καρλ Ντράγιερ
Η Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης συνεχίζει τη δραστηριότητά της παρουσιάζοντας ένα αφιέρωμα στον κορυφαίο δανό δημιουργό Καρλ Ντράγιερ. Το αφιέρωμα, το οποίο τιτλοφορείται «Καρλ Ντράγιερ: Amor omnia», θα πραγματοποιηθεί από την Πέμπτη 31 Ιανουαρίου έως την Κυριακή 3 Φεβρουαρίου 2013 στην Αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος (Μουσείο Κινηματογράφου - Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Α΄, Λιμάνι).
Το αφιέρωμα περιλαμβάνει τέσσερις εμβληματικές ταινίες του σκηνοθέτη: Το πάθος της Ζαν ντ’ Αρκ / La passion de Jeanne D’ Arc, (Γαλλία, 1928), Μέρες οργής / Vredens Dag (Dies Irae) (Δανία, 1943), Ο λόγος / Ordet (Δανία, 1955) και Γερτρούδη / Gertrud (Δανία, 1964).
Ο Καρλ Ντράγιερ (1889-1968) υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες μορφές του κινηματογράφου, ένας από τους πιο αυθεντικούς δημιουργούς της έβδομης Τέχνης. Σκηνοθέτης αυστηρός, απαιτητικός και ασυμβίβαστος, μ' ένα μοναδικό κινηματογραφικό ύφος. Γύρισε δέκα ταινίες την εποχή του βωβού, από το 1918 έως το 1931, και μόνο τέσσερις μέχρι το τέλος της ζωής του καθώς υπήρξε ανυποχώρητος σε ό,τι αφορά στο καλλιτεχνικό του όραμα και γι'αυτό συγκρούστηκε με τους παραγωγούς πληρώνοντας το τίμημα. Ο στόχος του ήταν ξεκάθαρος απ’ την αρχή: «να αναπαράγω, με όση περισσότερη ειλικρίνεια μπορώ, συναισθήματα όσο γίνεται πιο ειλικρινά».
Η πλειονότητα των ηρωίδων του είναι κυρίως θύματα είτε της τυραννίας των αντρών είτε της μισαλλοδοξίας της κοινωνίας και αντιπροσωπεύουν το πάθος της ζωής, την αναρχία της παρέκκλισης, την εσωτερική ανάγκη της διαφορετικότητας ενάντια στην ισοπεδωτική λογική του νόμου και των οργανωμένων κοινωνικών θεσμών. Με ένα μοναδικό κινηματογραφικό στυλ, το οποίο ο ίδιος όρισε ως «αυτό που χαρίζει στο έργο ψυχή», ο Ντράγιερ ήταν ένας από τους πρώτους που αντιμετώπισε τη νέα εφεύρεση των κινούμενων εικόνων ως τέχνη. Tο γεγονός αυτό θα τον οδηγήσει σε ρήξη με τη βιομηχανία του θεάματος, κυρίως με την έλευση του ομιλούντος κινηματογράφου.
Στις ταινίες του, μέσω της αφαίρεσης και της αποκάθαρσης των δραματουργικών στοιχείων από καθετί περιττό, ανέδειξε το απολύτως απαραίτητο, το ουσιώδες, κινηματογραφώντας την εσωτερική και όχι την εξωτερική ζωή των ηρώων. Tο «φωτοστέφανο» πνευματικότητας που εμφανίζεται στις ταινίες του, δεν είναι, όπως ερμηνεύτηκε εσφαλμένα από πολλούς, η διάχυση του θεϊκού στην εικόνα, αλλά το απόσταγμα από το στράγγισμα της πραγματικότητας. To ρηξικέλευθο έργο του Ντράγιερ, πάντα πιο μπροστά από την εποχή του, ήταν φυσικό να γίνει αντικείμενο παρανόησης και να παγιδευτεί σε μονομερείς θεολογικές ερμηνείες, βασισμένες κυρίως στις ταινίες Tο πάθος της Zαν Nτ'Aρκ, Mέρες Oργής και O λόγος, που θα εγκλωβίσουν το έργο ενός κατ' εξοχήν ρεαλιστή δημιουργού, είτε σε μια μεταφυσική διάσταση είτε σ' έναν στείρο θρησκευτικό μυστικισμό. Mε άλλα λόγια, ο υπερβατικός Ντράγιερ, εγκλωβισμένος σε μια χριστιανική προβληματική. Tίποτα το λιγότερο αληθές.
O Ντράγιερ υπήρξε, πρώτα απ' όλα, ένας εφευρέτης του κινηματογράφου, ένας πρωτοπόρος που σφυρηλάτησε το συντακτικό της κινηματογραφικής γλώσσας, βάζοντας τα θεμέλια της νέας τέχνης. Aν υπάρχει πνευματικότητα και ομορφιά ψυχής στο έργο του, αυτή πηγάζει από την όσμωση μορφής-περιεχομένου. Σ' όλο του το έργο, ο Ντράγιερ πολέμησε τον φανατισμό, τον θρησκευτικό δογματισμό, τη μισαλλοδοξία, την προκατάληψη και υπερασπίστηκε τη μοναδικότητα του ατόμου και το δικαίωμα της εξέγερσης ενάντια σε κάθε μορφή εξουσίας. H αλήθεια και το εσωτερικό φως των ταινιών του, που δεσπόζουν σαν επιβλητικός καθεδρικός ναός στην ιστορία του κινηματογράφου, προέρχεται από τη σύγκρουση ανάμεσα στην ψυχή και στο σώμα, στην ύλη και το πνεύμα, και αποτελούν μια κορυφαία κατάκτηση της παγκόσμιας καλλιτεχνικής κληρονομιάς.